Sie befinden Sich nicht im Netzwerk der Universität Paderborn. Der Zugriff auf elektronische Ressourcen ist gegebenenfalls nur via VPN oder Shibboleth (DFN-AAI) möglich. mehr Informationen...
Ergebnis 8 von 10
klinkhardt forschung. Studien zur Professionsforschung und Lehrerbildung
1st ed

Details

Autor(en) / Beteiligte
Titel
Professionalisierung durch Schüler*innen-Mehrsprachigkeit? : Englischlehrer*innen im Spannungsfeld zwischen Habitus und Norm
Ist Teil von
  • klinkhardt forschung. Studien zur Professionsforschung und Lehrerbildung
Auflage
1st ed
Link zum Volltext
Beschreibungen/Notizen
  • 1 Einleitung . 9 2 Mehrsprachigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2.1 Bildungspolitische und fremdsprachendidaktische Normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.2 Sprachnormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 2.3 Forschungsstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2.4 Forderungen an Lehrpersonen und Lehrer*innenbildung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2.5 Forschungsdesiderata und Forschungslücke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 3 Professionalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 3.1 Ansätze der Forschung zu Professionalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 3.2 Konkretisierung der professionstheoretischen Perspektive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 3.3 Forschungsstand zu Lehrer*innen und Professionalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 3.4 Synthese: Professionalisierung von Fremdsprachenlehrpersonen in Bezug auf Mehrsprachigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 4 Methodologie, Methode und Forschungsdesign . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.1 Rekonstruktive Sozialforschung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.2 Praxeologische Wissenssoziologie: Methodologische Grundannahmen . . . . . . . . 62 4.3 Die Dokumentarische Methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.3.1 Begriffsklärungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 4.3.2 Analyseschritte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 4.3.3 Typenbildung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 4.4 Methodisch gewendete Forschungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 4.5 Forschungsdesign und Durchführung der Studie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 4.5.1 Das Interview als Erhebungsinstrument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 4.5.2 Leitfadenentwicklung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 4.5.3 Vorgehen der Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 4.5.4 Interviewstudie: Planung und Durchführung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 4.5.5 Der Datenkorpus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 4.6 Eine kritische Betrachtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 5 Datenanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 5.1 Aufbau der Darstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 5.2 Exemplarische Falldarstellungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 5.2.1 Fall P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 5.2.2 Fall N - fallvergleichend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 5.2.3 Gegenüberstellung der Fälle N und P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 6 Ergebnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 6.1 Basistypik: Umgang mit Korrektheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 6.2 Typik: Englischunterricht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 6.3 Typik: Umgang mit Mehrsprachigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 6.4 Relationale Typologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 6.5 Soziogenetische Spurensuche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 6.5.1 Schulform und Berufserfahrung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 6.5.2 Migration und eigene Mehrsprachigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 6.5.3 Biografische Faktoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 6.5.4 Zwischenfazit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 7 Diskussion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 7.1 Korrektheitsnorm (des Englischunterrichts) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 7.2 Mehrsprachigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 7.3 Professionalisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 7.4 Fremdsprachenunterricht und -didaktik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 7.5 Lehrer*innenbildung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 7.6 Normative Betrachtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 8 Fazit und Ausblick . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 Verzeichnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Literaturverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Abkürzungsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Legende zur Notation der Transkripte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Abbildungsverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Tabellenverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Dank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
  • Kann die Wahrnehmung von Mehrsprachigkeit der Schüler*innen Professionalisierungsprozesse bei Englischlehrer*innen anstoßen? Welche Normen stehen dem systematischen Einbezug von Mehrsprachigkeit im Englischunterricht entgegen? Und wie gehen Englischlehrer*innen mit fremdsprachendidaktischen Normen um? Die vorliegende qualitativ-rekonstruktive Interviewstudie untersucht das implizite, handlungsleitende Wissen von Englischlehrer*innen im Umgang mit Mehrsprachigkeit. Dabei wird - trotz eigener biografischer Erfahrungen der Lehrpersonen - deutlich, dass dem Einbezug von sprachlichen Fähigkeiten der Schüler*innen (institutionelle) Normen im Wege stehen, wie z.B. die in dieser Studie rekonstruierte Korrektheitsnorm. Die Positionierung zur Norm sowie der Umgang mit Korrektheit verdeutlicht das Spannungsverhältnis zwischen Norm und Habitus, in welchem sich die Lehrpersonen befinden. Dieses Spannungsverhältnis wird aus professionstheoretischer sowie praxeologisch-wissenssoziologischer Perspektive beleuchtet und diskutiert.
  • Anja Amina Wilken, Jg. 1988, hat an der. Universität Hamburg Englisch und Biologie für. Lehramt an Gymnasien studiert und arbeitet. dort seit 2015 als wissenschaftliche Mitarbeiterin. an der Fakultät für Erziehungswissenschaft. im Fachbereich Englischdidaktik. Ihre Forschungsschwerpunkte. sind empirische und rekonstruktive Forschung in den Themenfeldern. Professionalisierung, Ungewissheit und Austauschforschung. Seit. 2020 arbeitet sie zudem als Projektkoordinatorin im Studierendenaustausch. "Tricontinental Teacher Training (TTT)" der Fakultät.
Sprache
Identifikatoren
ISBN: 3-7815-5899-1
Titel-ID: 9925179302906463