Details

Autor(en) / Beteiligte

• Dirik, Buse

Titel

Modern devletin gözü: Gözetimin doğuşu ve dönüşümü

Ort / Verlag

ProQuest Dissertations & Theses

Erscheinungsjahr

2022

Quelle

ProQuest Dissertations & Theses A&I

Beschreibungen/Notizen

• İnsan, her zaman merak edilen bir varkk olmuştur ve öyle olmaya devam edecektir. Zihnine ve bedenine duyulan merak ile insan, bakışların odağına yerleştirilir. Bakış, kimi zaman ilahi bir gücü simgelerken kimi zaman devlet ya da serbest piyasa aktörleridir. Bakış, göz gibi kavramlari metaforlaştırılan gözetim, doğuşundan günümüze değin insana dair bilgiyi elde etme yallarından birisidir. İnsana dair elde edilen bilgi, tüm iktidarlar için önemli bir güç sağlar.Medernliğin bir boyutu olarak gözetim, insan toplumsallığının denetimini sağlar. İlk olarak modern iktidar, disipline etmeyi smaçlar ve toplumda “öteki” olarak işaretlediklerini kapatır; gözetim, bu amaca özgülenen mekanlarda sürdürülür. Bu anlayışın en somut örneği ise Bentbam'ın Panoptikon tasarımıdır. Kurumsallaşmış gözetimin mekansal yansıması, Panoptikonlardır.19. yüzyul sonrasında panoptikonun “kapatarak disipiine etme” amacını gerçekleştirememesi üzerine katı mekansallık kırılır ve yeni bir gözetim anlayışının hakim olduğu dönem başlar. Roussesu'nun “İnsan özgür doğar oysa her yerde zincire vurulmuştur." cümlesi, panoptikon sonrası dönemi betimler; gözetim, gündelik hayata yayılmış ve insan ber yönüyle kuşatılmıştır.Çalışmada gözetimin eskil yaşamdan bugüne dek geçirdiği dönüşüm incelenmiş ve günümüzün gözetim pratiklerine etik bir pencereden bakılmıştır.