Details

Autor(en) / Beteiligte

• Seyhan, Tanju

Titel

Ali Şir Nevâyî’nin Biyografi/Tezkire Türündeki Risalelerinin Binası, Ağıt ve Hatırat Üslubu, Ölüm Ritüelleri

Ist Teil von

• Folklor/edebiyat, 2024-01, Vol.30 (117), p.141

Ort / Verlag

Nicosia: Uluslararas Kıbrıs Üniversitesi / Cyprus International University

Erscheinungsjahr

2024

Link zum Volltext

Quelle

Literature Online (LION eBooks)

Beschreibungen/Notizen

• Ali Şir Nevâyî, Türk edebiyatında çeşitli ilklere imza atmış bir “akıl mühendisi”dir. Onun kaleme aldığı “Âlim, mutasavvıf Seyyid Hasan-ı Erdeşîr için Hâlât-ı Seyyid Hasan Big risalesi, 2. Edîp, bestekâr, hekim ve sûfî Pehlevan Muhammed için Hâlât-ı Pehlevân Muhammed risalesi, 3. Eserlerini Farsça ve Arapça yazan Nakşibendî tarikatı mensubu, âlim ve şair Molla Câmî için Hamsetü’l-mütehayyirîn risalesi biyografi türünün ilk örnekleridir. Bu eserler sadece teknik anlamda yazılmış biyografi değil aynı zamanda bir ağıt ve hatırat özelliği taşırlar. Bu çalışmada bir inşa ustası, kompozitör olan Ali-Şir Nevâyî’nin temelini attığı biyografi türünün binasını / inşa metodunu ortaya koymak ve bazı üslup özelliklerini kavramak üzere risaleleri değerlendirdim. Nevâyî’den sonra kaleme alınan gerek tek kişilik gerekse çok kişilik tezkirelerde biyografi yazımında bu hususiyetlerin uygulandığı tespit ettim. Türk kültür hayatında, edebiyatında yeri olan üç kadim dost, ata sayılan şahıslar için yazılan biyografi hatırat, mensur ağıt hususiyetleri taşıyan risaleler yazılış amacına bağlı olarak ölümle ilgili âdetleri ve söz varlığını da barındırmakta olup bunlar da makalede Nevâyî’nin bazı eserlerine de bakarak tespit edip, hatırat üslubu özelliklerini belirlemeye çalıştım.