Details

Autor(en) / Beteiligte

• Yağcı, Hızır

Titel

Hayreddin Hızır Atûfî’nin Keşfü’l-meşârik Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili

Ort / Verlag

ProQuest Dissertations & Theses

Erscheinungsjahr

2017

Quelle

ProQuest Dissertations & Theses A&I

Beschreibungen/Notizen

• Hz. Peygamber Kur'an'ın ilk müfessiri olduğu gibi, çeşitli nedenlerle hadîslerine ilk açıklık getiren de kendisi olmuştur. Bu nedenle hadîs şerh faaliyetlerinin Hz. Peygamber'le başladığı söylenebilir.Hadîslerin yazılması ve tedvinine kadar çeşitli anlama ve yorumlama çabaları olsa da gerçek anlamda hadîs yorumculuğu hadîslerin kitabeti ve tedvini ile ortaya çıkmaya başlamıştır. Belli bir hadîs kitabı üzerine yapılan şerh faaliyetlerine ise hicri IV. asırda Hattâbî ile başlanmıştır. Hicri beşinci yüzyıldan itibaren birbirinden farklı metodlarla yazılan yoğun bir şerh faaliyeti göze çarpmakta, hicri VIII-X. Yüzyıllar zengin içerikli şerhler dönemi olarak bilinmektedir.Anadolu'da yapılan şerh faaliyetleri ise Sahihi Buhârî, Meşâriku'l-envâri'n-nebeviyye, Mesâbîhu's-sünne, Mişkâtü'l-Mesâbîh, kırk hadîs ve tek hadîs çalışmaları üzerinde yoğunlaşmıştır. Atûfî'nin yazdığı Keşfü'l-Meşârik'te hicri X. yüzyılda Meşâriku'l-envâri'n-nebeviyye üzerine yazılan şerhlerden biridir.Atûfî, eserinde tefsir, hadîs, fıkıh gibi alanlarda çeşitli kaynaklardan merfû, mevkûf, maktû; sahih, hasen, zayıf hatta uydurma rivayetlere yer vermiştir. Rivayetlerin sıhhati hakkında nadiren de olsa değerlendirmelerde bulunmuştur.Atûfî, hadîs tarihi ve usûlüne dair bilgilere yer vermiş, hadîsteki garib kelimeleri açıklamış, çelişkili gibi görünen hadîsleri çeşitli şekillerde uzlaştırmaya gayret etmiş, özellikle şerhin ilk bölümlerinde ayet ve hadîslerle şerhini zenginleştirmiş, hadîsin içerdiği konuya göre itikadî ve fıkhî, çok sayıda meseleyi izah etmeye çalışmıştır. Bazen de yıllarca yürüttüğü vaizlik mesleğinin etkisinde kalarak hadîsin bahsettiği temel konudan uzaklaşmıştır. Atûfî, meşhur Meşârik şarihlerinden sonra yaşamasının kendisine sağladığı avantajla kendisinden önce yaşayan bu şarihlerinden zaman zaman seçkiler yapmış, katılmadığı yerleri ise tenkit etmiştir. Bu anlamda Atûfî'nin tenkitçi bir kişiliğe sahip olduğunu söyleyebiliriz.Keşfü'l-Meşârik, şerh edebiyatımız içerisinde hacim bakımından kapsamlı bir şerh kabul edilemeyeceği gibi geçmişte yazılan şerhlerden farklı bir üslup da geliştirememiştir.