Details

Autor(en) / Beteiligte

• Zeynalova, Turane

Titel

AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE HAYVAN FİZYOLOJİSİ İLE İLGİLİ TERİMLER VE MECAZÎ ANLAMLARI

Ist Teil von

• Karadenīz araştırmaları, 2018-12 (60), p.146

Ort / Verlag

Ankara: Karadeniz Arastirmalari Merkezi (KaraM)

Erscheinungsjahr

2018

Quelle

EZB Electronic Journals Library

Beschreibungen/Notizen

• Bu makalede, Azerbaycan Türkçesinde hayvanlarin fizyolojisine (yasina ve cinsine) göre adlandirilmasi üzerinde durulmaktadir. Hayvanlarla ilgili terimler anlambilim yönleri itibariyle diger kelimelerden yapi ve anlam bakimindan ayrilmaktadir. Dilimizde hayvanlarin yaslari ve cinslerine göre adlandirilmasi göz önüne alindiginda, bu kelimelerin çogunlukla insanlarin günlük hayatlarinda kendilerine yardimci olan hayvanlara verdigi adlardan olustugu açikça görülecektir. Onlara bu adlarin verilmesi de hayvanlarin insanlar için yasamin ayrilmaz bir parçasi olmasindan kaynaklanmaktadir. Bu makalede, Azerbaycan Türkçesinin yazili kaynaklarinda, agizlarinda ve Türklükle ilgili belgelerde hayvanlarin yaslarina ve cinslerine göre isimlendirilmeleri örneklerle gösterilmistir. Ayni zamanda hayvan isimlerinin mecazî karakter kazanmasi ile birlikte bu sözlerin en eski çaglardan beri bazi insanlari canli biçimde karakterize etmek için imgesel olarak kullanildigina ve bunlarla ilgili yiginla deyimler olusturulduguna isaret edilmektedir. Her halkin kendine ait insaniçincilik (antroposentrizm) yönünden mecazilesme (metaforizm) gayesiyle seçmis oldugu hayvansal (zoonim) adlar kendi dilinde beseri nitelikleri, fizikî güzelligi, aklî yetenekleri ile birlikte toplumsal bir çok ögenin olusup gelismesine de katki sunmustur. Bu mecazilesmede rastlanan hayvan isimlerinin de belirli kisimlari yas ve onlarin cinsiyle ilgili olanlardir. Bazi atasözlerimizde cins farkini bildiren kelimeler birbiriyle mecazî anlamlar olusturmaktadir. Dilimizde yasi bildiren kelimelerin sayisi ve mecazî anlamlar yüklenmesi cins farkini bildiren sözlere göre daha fazladir. Anlaminda cins ve yasla ilgili belirtileri olan bu terimler, atasözlerinde tamamen mecazî bir iliskiye girerek deyimler ve atasözlerinin anlaminin temeli olarak kendini gösteriyor. Anahtar Kelimeler: Azerbaycan Türkçesi, Hayvanlarla ilgili Terimler, Hayvanlarin Adlandirilmasi, Hayvanlarla Ilgili Söz Varligi