Details

Autor(en) / Beteiligte

• ACARLIOĞLU, Ahmet

Titel

Câhiliye Arap Toplumunda Kız Çocuklarının Katli Meselesi: İslam Tarihi Perspektifinden Değerlendirme

Ist Teil von

• Cumhuriyet ilahiyat dergisi, 2019-06, Vol.23 (1), p.441-460

Ort / Verlag

Cumhuriyet University

Erscheinungsjahr

2019

Link zum Volltext

Quelle

Alma/SFX Local Collection

Beschreibungen/Notizen

• İslâm gelmeden evvel Arap toplumunda ebeveyn arasında çocuklarına karşı sorumluluk duygusu gayet zayıftı. Ailenin reisi olan erkek, aile bireylerinin tamamını mülkü gibi görüyor ve onlara istediği şekilde davranıyordu. İslâm'dan evvel nasıl, ne şekilde ve niçin yapılıyorsa yapılsın kız çocuklarının gömülmesi, son derece çirkin ve insanlık dışı bir davranıştı. Bu çalışmamızda İslam’dan evvel Arap toplumunda hangi kabilelerde bu çirkin olayın başladığını ve hangilerinde daha yaygın olduğunu, toplumda o günün değer yargılarıyla olaylara yaklaşmayan, insanlık ayıbı denilebilecek bu olayları engellemeye çalışan vicdanlı ve erdemli insanların olduğunu görmek de mümkün olacaktır. İslâm'dan önce Arap toplumunda bu meselenin keyfiyetini ve mahiyetini ele almadan evvel İslâm'ın geldiği dönemde dünyadaki diğer medeniyetlerde kız çocuklarına karşı nasıl muamele yapıldığını görmek mevzuyu daha iyi anlamak için bizlere yardımcı olacaktır. Bununla beraber çalışmamızda Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde ve öncesinde bu âdetin sebepleri, ne kadar yaygın olduğu, erdemli insanların bu âdete karşı tutumları nasıldı? gibi akla takılan sorulara da cevaplar verilmeye çalışılacaktır. Özet: Kız çocuklarının diri diri gömülmesi veya çeşitli şekillerde katledilmesi sadece Araplara has bir durum değildi. O dönem dünyanın birçok yerinde insanlar ve hayvanlar, tanrılara şükretmek ve onların öfkelerini dindirmek için kurban edilirlerdi. Kız çocuklarının katli denildiğinde cahiliye Arap toplumu akla gelmektedir. Böyle olmakla birlikte o dönem dünyada diğer ülke ve milletlerin de Araplardan farkı bulunmuyordu.  Bu dönemde diri diri gömme şeklinde olmasa da dünyanın farklı yerlerinde, değişik şekillerde kız çocuklarını öldürme hadisesi karşımıza çıkmaktadır. Cahiliye döneminde Araplar arasında erkek çocuklarını katledenler de karşımıza çıksa da genellikle bu muameleyle ailenin en zayıf üyesi olarak görülen kız çocukları muhatap olmaktaydı. Aile reisi olan erkekler bir veya en fazla iki tane kız çocuklarının olmasına tahammül gösterebiliyorlar; kız çocuklarının sayısı arttığında bunu çevresine karşı bir ar meselesi olarak kabul ederek yeni bir kız çocuğu doğduğunda onu katletme yoluna gidiyorlardı. Arap yarımadasında -zengin tüccar aileler müstesna- ev geçindirmek çok zordu ve aileler kıt imkânlarla hayatlarını devam ettirmeye çalışıyorlardı. Kullanılan gıda ve giyim malzemeleri genellikle dışarıdan gelmekteydi ve son derece pahalıydı. Dolayısıyla paraya ve para getirecek aile üyelerine ihtiyaç vardı. Çok erkek evladı demek, çok paranın yanında izzet ve şeref manasına da geliyordu. O günkü ekonomi, elitlerin yaptığı ticaret dışında yağma ve talana dayanmaktaydı. Bu sebepten kişinin güçlü olması gerekiyordu.  Kız çocuğun doğumu onlar için sevinç ve mutluluk yerine utanç, üzüntü ve keder manasına geliyordu. Karısı doğum yapan erkek heyecanla haber beklerdi. Erkek çocuk haberi geldiğinde aşırı sevinirken kızı olduğunu öğrendiğinde ise üzülürdü. Bir kişiye “Kız çocuğun oldu.” dendiğinde, utancından ne yapacağını ve insanlardan nasıl saklanacağını bilemezdi.Arap kabilelerinin geneline bakıldığında kız çocuklarını gömme âdeti toplumun tamamına yayılmamıştı. Kız çocuğunu gömerek katletme meselesi şehirden çok çölde yaşayan bedevi Araplar arasında yaygındı. Arapların efendileri olarak kabul edilebilecek olan Kureyş kabilesi içinde bu âdeti görmek son derece zordu. Câhiliye ve İslâm Tarihi kaynakları incelendiğinde bu çirkin âdet ile ilgili örneklerin genellikle İslâm’a yakın dönemde gerçekleştiği görülmektedir. Bu konuda toplum hafızasının yorum yapacak kadar zengin olmadığı anlaşılmaktadır. Bunun temel sebebi ise Arap toplumunun yazılı değil şifahî bir kültüre sahip olmasıdır. Cahiliye Arapları için kızları utanç vesilesiydi. Onlar kızları zinaya bulaşmadan nikahla dahi evlense çocuklarını başkası ile evlendirmekten ise onu toprağa vermeyi daha hafif görüyorlardı. Temel sebeplerinden biri kıskançlık idi. Eldeki veriler bu âdetin daha çok bedeviler arasında ve özellikle de kız çocuklarını gömme âdetinin başladığı kabul edilen Temim kabilesi ile ona yakın civar kabilelerde daha yoğun bir şekilde uygulandığını göstermektedir.  Arap kabileleri arasında en kıskançlarının Rebia' kabilesi olduğu da söylenir. Bu özelliğinden dolayı kız çocuğunu diri diri gömme âdetinin ilk olarak bu kabilede başladığı kabul edilir. İslâm'dan önce Arap toplumu cehalet ve güçsüzlere yapılan zulümlerle bilinse de insanlar arasında akıllı ve vicdanı tamamen ölmemiş kişiler de bulunmaktaydı. Toplumda kız çocuklarını diri diri gömenler olsa da insanlık onurunu yerle bir eden bu âdetten rahatsız olan bazı insanlar, cahil ve zalim babaları engellemeye çalışmaktaydılar. Bunlardan en bilineni Temim kabilesine mensup meşhur câhiliye şairi Ferezdak'ın dedesi Sa’sa'a b. Nâciye idi.İslâm'dan önce kız çocuklarını diri diri gömme davranışının temel gerekçelerinden biri belki de en önemlisi fakirlik korkusuydu. Birçoğu açlık sınırında yaşayan bu insanlar erkekten daha az işe yaradığını düşündükleri kızları, aileleri için yük olarak kabul ediyor ve uğursuz kabul ettikleri fakirlik korkusu ve aç kalma endişesiyle kız çocuklarını gömüyorlardı.Kız çocuklarının katledilmesinin sebeplerinden bir tanesi de namus anlayışıydı. Cahiliye de bir erkek bir kadınla evlenirken namus duygusu aklına gelmezken, kendi kızını başkasıyla evlendirirken bunu bir namussuzluk ve ar meselesi olarak görür ve “kızımı evlendirmektense onu kendi ellerimle toprağa vermek bana daha tatlıydı” diyecek kadar utanç duyardı. Araplar arasındaki namus kaygısının temelinde de kızlarının ve kadınlarının bir gün düşmanın eline geçmesi ve bu şekilde kendisi için bir ar meselesi olma düşüncesi yatmaktaydı. Zira İslâm'dan önce Arap toplumunda bir kadının kız doğurması ile evine namus lekesi ile gelmesi birdi. Esir edilen bu kadınların ve kızların fuhşa zorlanma ihtimalleri de bulunmaktaydı. Câhiliye toplumunda kadınlar ve kız çocuklarının namusu için başka bir tehlike de toplumdaki zina temayülü idi.  Kimsesiz ve himayeden yoksun kadınların namusu tehlike altındaydı.Arapların soylularının sıfatlarından bir tanesi de gurur ve kibirdi. Eğer biri ona büyüklük taslar da kendisi ona karşılık vermezse korkak olarak nitelendirilirdi. Câhiliye insanın hareketlerine de tamamen bu kibir hakim olmuştu. Onların gözünde dengi olmayan biriyle evlenmek o kadar kötüydü ki, öyle birileri ile evlenmektense ölmeleri daha evlaydı. Bu işi bir nevi kız çocuklarına acıdıkları, onlara merhamet ettikleri için yapıyorlardı. Onlara göre kız çocukları çok ağır olan hayat yükünü omuzlayamazlardı. İslâm'dan evvel kız çocuğunu katletmenin çok çeşitli yolları bulunmaktaydı. Fakat bunlar arasında en yaygını, onu daha önce kazdığı çukura itip üzerine toprak atarak canlı canlı gömmekti. Kız çocuklarını kazılan çukurlara atarak öldürmeleri en çok kullanılan yöntem olmakla birlikte, onların suda boğularak, kuyuya atılarak veya boğazlanarak katledildikleri de olurdu. Parents in Arab society did not take any responsibility for their children in the pre-Islamic era. The husband, as the head of the family, used to treat family members as his servants and forced them in the direction of his interests. No matter the rationale behind it, the burial of daughters in the pre-Islamic era is an outrageous and ill-treated tradition. In this study, it is possible to see which tribes in the Arab society started this repellent custom and which ones were more common. In the society, it is possible to find that there were conscientious and virtuous people trying to prevent these events which can be called as a shame of this humanity, which does not approach the events with the value judgments of that day. Before shedding light on the motivations behind this tradition in the Jahiliyyah Arab society, the examination of the treatment towards daughters in other parts of the World in the same era, would be meaningful in terms of enlightening the phenomenon. This study aims to crystallize the causes, extent, and responses by wise people towards the burial of daughters in the pre-Islamic and Prophetic era.Summary: The burial of daughters or their slaughter in a variety of ways was not unique to the Arabs. At that time people and animals in many parts of the world were sacrificed to give thanks to the gods and to ease their anger. When the killings of girls are considered, Arab society comes to mind. In that time, other countries and nations in the world were not different from the Arabs.  During this period, daughters were killed in different ways, not through the burial of living alive.During the Jahiliyya period, among the Arabs who murdered the children of the boys, the girls, and children who were considered to be the weakest members of the family were conducted with this treatment. Men who were the head of the family could tolerate having one or a maximum of two girls. When the number of girls increased, they regarded it as a matter of honour so that when a new daughter was born, the inevitable attempt was to murder her.In the Arabian peninsula - rich merchant families exceptional - families were trying to survive with scarce opportunities. The food and clothing materials used were usually exported and extremely expensive. Therefore, there was a necessity for male members of the family who would provide for the family. From this perspective, so many sons meant dignity. The economy of the day was based on looting and pillaging except for the trade of the elite. Therefore, one had to be strong. The birth of a daughter meant shame, sadness and grief instead of joy and happiness for them. The man would wait excitedly for good news. If the baby was a boy the family rejoiced. However, if it was  a daughter the father would be upset. When a person said, “She was a daughter” she could not know what to do with her shame and how to hide from people.When the Arab tribes were examined in general, the burial of daughters was not extended to the whole population. The question of murdering the girl by buryin